در مورد نهي از نگاه خيره روايات متعددي وارد شده که ذيلاً به چند نمونه اکتفا مي شود:

پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله) مي فرمايد:

آنکه چشم را از حرام پر کند خداوند در روز قيامت، چشمانش را از ميخ هاي آتشين خواهد آکند، آنگاه درونش را از آتش پر مي کند تا مردم از گورها برآيند و سپس به آتش افکند. (وسايل الشيعه، ج 14، ص 141)

در حديث ديگري از امام صادق عليه السلام چنين آمده است:

نگاه (حرام) تيري از تيرهاي مسموم شيطان است. کسي که بخاطر خدا نه ديگري، آن نگاه را رها سازد خداوند به پاداش، ايماني به او مي دهد که طعمش را مي چشد. همچنين از حضرت علي(عليه السلام) نقل شده است که فرمودند: من غض طرفه اراح قلبه؛ کسي که نگاهش را کاهش دهد، قلبش آرام گيرد.

حاصل کلام اين است که مرد و زن مکلفند از نگاه خيره پرهيز نمايند و با دوري از نگاه هاي تند و آلوده، راه گسترش عفت و کرامت در بين زنان و مردان را هموار سازند.

پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله) مي فرمايد: آنکه چشم را از حرام پر کند خداوند در روز قيامت، چشمانش را از ميخ هاي آتشين خواهد آکند، آنگاه درونش را از آتش پر مي کند تا مردم از گورها برآيند و سپس به آتش افکند

جواز نگاه به نامحرم

البته نبايد فراموش کرد که نگاه به نامحرم با قصد ازدواج و هنگام خواستگاري و نيز نگاه به اهل ذمه و زنان بيابان نشين و يا از باب معالجه (در صورت عدم امکان معالجه بوسيله هم جنس) بدون التذاذ مانعي ندارد.

نگاه به هنگام خواستگاري

روايت ذيل از جمله اسناد معتبري است در زمينه تأييد موارد فوق:

امام صادق(عليه السلام) مي فرمايد: باکي نيست مردي که قصد ازدواج با زني را دارد از پشت سر و جلو او را ببيند. (کافي، ج 5، ص 365) همچنين مردي از امام پرسيد: اينظر الرجل الي المرئه يريد تزويجها فينظر الي شعرها و محاسنها؟ آيا مردي که قصد ازدواج دارد حق دارد به مو و زيبايي هاي زن مورد نظرش نگاه کند؟ فرمود: لا بأس بذلک اذا لم يکن متلذذاً؛ اشکال ندارد مشروط بر اين که مقصودش التذاذ نباشد. (وسايل الشيعه، ج 3، ص 11) ذکر اين نکته خالي از فايده نيست که نظر فقهاء و مجتهدين در اين باره متفاوت است و بايد هر کس براي يافتن پاسخ اين سوال به نظر مرجع تقليد خود مراجعه نمايد. جهت پرهيز از اطاله کلام به ذکر نظر امام خميني(ره) اکتفا مي کنيم:

نگاه به نامحرم به هنگام خواستگاري با توجه به شرايط ذيل بي اشکال است.

1. به قصد تلذذ نباشد. هر چند به سبب نگاه قهراً تلذذ حاصل شود.

2. اطلاع و آگاهي شخص را نسبت به آن زن زياد نمايد. مانعي هم براي ازدواج نباشد مثل اينکه زن در عده باشد و ...

3. توافق بر تزويج صورت گرفته باشد.

4. بخصوص قصد ازدواج با اين زن را داشته باشد. (تحريرالوسيله امام خميني(ره)، ج 2، ص 245)

بدون شک نگاه به نامحرم به هنگام خواستگاري اگر با توجه به شرايط مذکور انجام گيرد قطعاً در جهت تحکيم بنياد خانواده و پيشگيري از اختلافات زناشويي نقش بسيار مهم و موثري را خواهد داشت.

نگاه به اهل ذمه

يکي ديگر از موارد ويژه نگاه به نامحرم، بدون التذاذ به اهل کتاب و اهل ذمه است. به رواياتي در اين زمينه توجه کنيد:

پيامبر اکرم(صلي الله عليه و آله) فرمود: به موها و دست هاي اهل ذمه، نگاه کردن حرام نيست. (وسايل الشيعه، ج 3، ص 26)

ذکر نظر امام خميني(ره) نيز خالي از لطف نخواهد بود که فرمودند:

نگاه به زنان اهل ذمه بلکه مطلق کافر، بدون تلذذ و ريبه (يعني ترس وقوع در حرام را دارد) جايز است و احتياط بر آن است که به مواضعي که عادتشان بر نپوشانيدن آنهاست اکتفا شود. (تحريرالوسيله، ج 2، ص 244)

نگاه به زنان باديه نشين

آنچه را که درباره نگاه به زنان اهل ذمه گفته شد درباره باديه نشينان نيز مورد تأييد و تأکيد مي باشد. به چند روايت در اين خصوص توجه کنيد:

از امام صادق عليه السلام چنين نقل شده است: نگاه کردن به سر زنان تهامه (باديه نشين) دهاتي هاي حومه و علج ها (غيرعرب بي سواد) مانعي ندارد، زيرا ايشان را هرگاه نهي کنند، فايده ندارد. (وسايل الشيعه، ج 3، ص 26)

از اين روايت اين نتيجه نيز بدست مي آيد که اگر زني پوشش کامل ندارد و با نهي کردن متنبه نمي شود و دست از روش ناهنجار خود بر نمي دارد، نگاه به آن نيز (البته بدون التذاذ) اشکال ندارد.

اگر چه در متن حاضر بناي ذکر نظرات فقهي را نداريم اما ذکر نگاه امام خميني(ره) در طرح و تبيين رويکرد قرآني و روايي نقش مهمي خواهد داشت. به يک نمونه از نظرات وي توجه کنيد: زنان باديه نشين و روستايي به زنان اهل ذمه ملحق مي شود. (يعني نگاه بدون التذاذ به آنان اشکال ندارد). (تحريرالوسيله، ج 2، ص 224)

از امام صادق عليه السلام چنين نقل شده است: نگاه کردن به سر زنان تهامه (باديه نشين) دهاتي هاي حومه و علج ها (غيرعرب بي سواد) مانعي ندارد، زيرا ايشان را هرگاه نهي کنند، فايده ندارد

همچنين نگاه به زن بيمار و يا تماس با او با تأکيد بر شرايط ذيل مجاز تلقي شده است:

1. عدم امکان معالجه بيمار به وسيله همجنس.

2. عدم امکان تشخيص بيماري و درمان، با استفاده از ابزار و وسايل پزشکي بدون لمس و نظر.

روايات ذيل از جمله اسناد معتبري هستند که نظر مذکور را مورد تأييد قرار مي دهند.

از امام باقر عليه السلام سئوال شد در مورد زني که بيمار شده آيا سزاوار است که مرد او را معالجه کند؟ حضرت فرمود: هرگاه زن ناچار از معاينه مرد باشد مانعي ندارد. (بحارالانوار، ج 62، ص 74)

باب ضرورت

نجات دادن نامحرمي که در حال غرق شدن، سوختن و دادن شهادت(گاهي براي دادن شهادت، نياز به رويت بدن زن نامحرم است. البته مشروط به اينکه زني براي شهادت دادن نباشد) و ... است جزء مواردي تلقي شده است که از باب ضرورت نگاه (به نامحرم) را مجاز قلمداد نموده است.

زنان پير

در قرآن و سنت حدود پوشش را بطور دقيق و مشخص متذکر شده و نسبت به رعايت آن تأکيدات مکرري را مبذول داشته است. در آيات و روايات پيشگيري از فساد و تباهي و انحطاط اخلاقي و اجتماعي از اصلي ترين دلايل وجوب و لزوم حجاب تلقي شده است. از آنجايي که زنان بازنشسته و پير جاذبه جنسي نداشته و مردها رغبتي به آنان ندارند از احکام کلي رعايت حجاب مستثني شده اند.

چنانکه در قرآن اين آيه را مي خوانيم:

والقواعد من النساء اللاتي لا يرجون نکاحاً فليس عليهن جناح ان يضعن ثيابهن غير متبرجات بزينه و ان يستعففن خير لهن والله سميع عليم(سوره نور، آيه 60)؛ و زنان بازنشسته اي که اميد به ازدواج ندارند مي توانند لباس روي خود را بر زمين نهند (مشروط بر اين که) خودنمايي و خودآرايي نکنند، در عين حال اگر جانب عفت را رعايت کنند (و خود را بپوشانند) بهتر است و خداوند شنوا و داناست.

ممکن است سوال شود منظور از برداشتن حجاب و پوشش (منظور از جمله اين يضعن ثيابهن) چيست؟

پاسخ در روايات اسلامي بيان گرديده است، به يک نمونه توجه کنيد:

عبيدالله حلبي گفت که امام صادق عليه السلام فرمود: مقصود از جمله مذکور روسري و چهارقد مي باشد. گفتم جلو هر کس که بود؟ فرمود جلو هر کس که بود اما به شرط اينکه ساده باشد و نخواهد خودآرايي و خودنمايي کند. (اصول کافي، ج 5، ص 522)

البته پيرمردها نيز جزو کساني هستند که احکام ويژه در خصوص حجاب دارند. در تفسير کبير فخر رازي پيرمردها که نيازي به زنان ندارند جزء موارد استثنايي تلقي شده و همان حکمي را دارد که در مورد پيرزنان مطرح شد. بطور مشخص پوشاندن سر و کمي از دست و پا در مقابل اينها لازم نيست.

مملوکان و خواجگان

غلامان و کنيزان نيز جزو کساني هستند که در قرآن کريم حکم ويژه اي در خصوص حجاب برايشان صادر گرديده است:

در سوره نور آيه 59 چنين مي خوانيم: يا ايها الذين آمنوا ليستاذنکم الذين ملکت ايمانکم...؛ اي کساني که ايمان آورده ايد بايست مملوک هاي شما و کودکان نابالغ شما در سه وقت براي داخل شدن اجازه بگيرند: پيش از نماز صبح و هنگام نيمروز که جامه هاي خويش مي نهيد و بعد از نماز عشاء (که آماده خواب مي شويد) اين سه وقت، خلوت شما است. در غير اين سه وقت بر شما و بر آنان باکي نيست(که بي اجازه وارد شوند) آنها و شما زياد بر يکديگر مي گذريد.

خواجگان نيز جزو موارد استثنايي تلقي شده و پوشاندن موي سر در برابر آنان مجاز تلقي دانسته شده است چرا که خواجگان نيز همچون پيرمردان نياز به زنان ندارند

علامه مطهري در تفسير اين آيه مي نويسد:

اينکه غلامان در غير اين سه نوبت حق دارند بدون اجازه وارد اتاق زن شوند خود دليل بر اين است که غلامان نيز وضع استثنايي دارند. وي تصريح مي کند: در اينجا نبايد اعتراض کرد که اکنون رسم بردگي منسوخ شده است و برده اي وجود ندارد و پافشاري در اين بحث ها بي ثمر است، زيرا اولا روشن شدن نظر اسلام در اين مسائل، ما را به هدف کلي اين قوانين که برخي از آنها مورد ابتلاء نيز مي باشد بهتر واقف مي سازد، و ثانياً اگر فقيه متهوري جرأت کند، چه بسا حکم غلامان را از راه ملاک و مناط به موارد مشابه آن از قبيل خدمتکاران بتواند تعميم دهيد. (نهج البلاغه، نامه 53)

ضمناً خواجگان نيز جزو موارد استثنايي تلقي شده و پوشاندن موي سر در برابر آنان مجاز تلقي دانسته شده است چرا که خواجگان نيز همچون پيرمردان نياز به زنان ندارند. همچنين در جاي ديگري از قرآن بر اين نکته تاکيد شده است که: به زنان مومنه بگو ديدگان خويش فرو خوابانند و دامن هاي خويش حفظ کنند و زيور خويش آشکار نکنند مگر آنچه پيدا است، سر پوشش هاي خويش بر گريبان ها بزنند، زيور خويش آشکار نکنند مگر براي شوهران يا برادران يا برادرزادگان و خواهرزادگان يا زنان يا مملوکانشان يا مردان طفيلي که حاجت به زن ندارند... . (مساله حجاب، مرتضي مطهري، ص 166)

در جمله "التابعين غير اولي الربه" از آيه 31 سوره نور بر اين مهم تصريح شده است که ديوانگان نيز، که داراي شهوت نيستند و جاذبه اي را که در زن هست درک نمي کنند و خواجگان جزو افرادي هستند که حکم جداگانه دارند.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: